مدل پیش‌بینی سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری بر اساس رفتارهای ارتقا دهنده سلامت با میانجی‌گری شفقت به خود در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر
چکیده
پژوهش حاضر با هدف ارائه مدلی برای پیش‌بینی سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری بر اساس رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و نقش میانجی شفقت به خود در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر انجام شده است. روش تحقیق توصیفی-همبستگی و تحلیل مسیر بود. جامعه آماری این پژوهش شامل بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر بود که به مراکز درمانی و متخصصین گوارش شهر اصفهان در پاییز و زمستان 1400 مراجعه کرده بودند. نمونه آماری شامل 340 بیمار بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری (PSADS)، پرسشنامه سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت (HPLQ) و پرسشنامه شفقت به خود (SCQ) بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل مسیر و آزمون بوت استرپ انجام شد. نتایج نشان داد که رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و شفقت به خود با سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری رابطه معنی‌داری دارند. همچنین، رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و شفقت به خود تأثیر مستقیم معنی‌داری بر سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری دارند. به علاوه، نتایج آزمون بوت استرپ نشان داد که شفقت به خود نقش میانجی‌گری معنی‌داری در رابطه بین رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری دارد. در نهایت، مدل تحقیق دارای برازش مناسب بود. بر اساس نتایج پژوهش، شفقت به خود نقش میانجی‌گری معنی‌داری بین رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری دارد.
مقدمه
اختلالات عملکردی گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) به دلیل نشانه‌های نامشخص و مزمن، مشکلات زیادی برای بیماران و پزشکان به وجود می‌آورند. این بیماری به طور عمده بر روده بزرگ تأثیر می‌گذارد و باعث نشانه‌هایی مانند درد شکم، اسهال و یبوست می‌شود. به دلیل نبود یک معیار تشخیصی مشخص، تشخیص و درمان این بیماری چالش‌برانگیز است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی شفقت به خود در رابطه بین رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر انجام شده است.
روش
این پژوهش توصیفی-همبستگی و تحلیل مسیر بود. جامعه آماری شامل بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر بود که در پاییز و زمستان 1400 به مراکز درمانی و متخصصین گوارش شهر اصفهان مراجعه کرده بودند. نمونه‌گیری به صورت در دسترس انجام شد و تعداد 340 بیمار انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری (PSADS)، پرسشنامه سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت (HPLQ) و پرسشنامه شفقت به خود (SCQ) بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل مسیر و آزمون بوت استرپ انجام شد.
یافته‌ها
نتایج نشان داد که رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و شفقت به خود با سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری رابطه معنی‌داری دارند (p<0.01). همچنین، رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و شفقت به خود تأثیر مستقیم معنی‌داری بر سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری دارند (p<0.01). به علاوه، نتایج آزمون بوت استرپ نشان داد که شفقت به خود نقش میانجی‌گری معنی‌داری در رابطه بین رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری دارد (p<0.01). مدل تحقیق دارای برازش مناسب بود.
نتیجه‌گیری
بر اساس نتایج پژوهش، شفقت به خود نقش میانجی‌گری معنی‌داری بین رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری دارد. این نتایج نشان‌دهنده اهمیت شفقت به خود در بهبود وضعیت روانی-اجتماعی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر است. بهبود رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و توجه به شفقت به خود می‌تواند به سازگاری بهتر بیماران با شرایط بیماری‌شان کمک کند.
گسترش مقاله:
1. پیشینه تحقیق
پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و شفقت به خود نقش مهمی در بهبود وضعیت روانی-اجتماعی افراد دارند. به عنوان مثال، تحقیقاتی که توسط Brown و Ryan (2003) انجام شده است نشان می‌دهد که شفقت به خود می‌تواند استرس و اضطراب را کاهش دهد و احساس بهزیستی روانی را افزایش دهد. همچنین، پژوهش‌های دیگر نشان داده‌اند که رفتارهای ارتقا دهنده سلامت مانند ورزش منظم، تغذیه سالم، و مدیریت استرس می‌توانند بهبود چشمگیری در کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن ایجاد کنند.
2. مبانی نظری
مدل پیشنهادی این پژوهش بر اساس نظریه‌های روانشناختی و بهداشتی است. نظریه شفقت به خود (Neff, 2003) بیان می‌کند که شفقت به خود به عنوان یک مکانیسم روانشناختی می‌تواند به افراد کمک کند تا با چالش‌ها و مشکلات زندگی بهتر سازگار شوند. این نظریه بیان می‌کند که شفقت به خود شامل سه مولفه اصلی است: مهربانی با خود، احساس تعلق مشترک، و ذهن‌آگاهی. همچنین، نظریه رفتارهای ارتقا دهنده سلامت (Pender, 1996) بیان می‌کند که رفتارهایی که به بهبود سلامت جسمی و روانی افراد کمک می‌کنند، می‌توانند به افزایش کیفیت زندگی و سازگاری با بیماری‌ها منجر شوند.
3. روش تحقیق تفصیلی
در این پژوهش از روش تحلیل مسیر برای بررسی روابط بین متغیرهای مختلف استفاده شد. تحلیل مسیر یک تکنیک آماری است که برای بررسی روابط علی بین چندین متغیر استفاده می‌شود. این روش به محققان امکان می‌دهد تا مدل‌های پیچیده‌ای از روابط بین متغیرها را بررسی کنند و نقش متغیرهای میانجی را تحلیل کنند. در این پژوهش، نرم‌افزارهای آماری SPSS و AMOS برای تحلیل داده‌ها مورد استفاده قرار گرفت.
4. نتایج و بحث تفصیلی
نتایج این پژوهش نشان داد که رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و شفقت به خود هر دو تاثیر مستقیم و معنی‌داری بر سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری دارند. این نتایج با پژوهش‌های پیشین همخوانی دارد و نشان می‌دهد که شفقت به خود می‌تواند به عنوان یک میانجی‌گر مهم در رابطه بین رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری عمل کند. به عنوان مثال، نتایج نشان داد که افرادی که دارای سطوح بالاتری از شفقت به خود هستند، بهتر می‌توانند با استرس‌های مرتبط با بیماری کنار بیایند و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند.
5. پیشنهادات برای تحقیقات آتی
با توجه به نتایج به دست آمده، پیشنهاد می‌شود که تحقیقات بیشتری در زمینه نقش شفقت به خود در بهبود وضعیت روانی-اجتماعی بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن انجام شود. همچنین، بررسی تاثیر برنامه‌های آموزشی و مداخلات مبتنی بر شفقت به خود می‌تواند موضوع مناسبی برای تحقیقات آینده باشد.
6. کاربردهای عملی
نتایج این پژوهش می‌تواند در طراحی برنامه‌های مداخله‌ای و آموزشی برای بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، آموزش رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و تکنیک‌های شفقت به خود می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی این بیماران کمک کند.
____________________________________________
این پژوهش نشان داد که شفقت به خود نقش مهمی در بهبود سازگاری روانی-اجتماعی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر دارد. نتایج این پژوهش می‌تواند به عنوان مبنایی برای طراحی برنامه‌های مداخله‌ای و آموزشی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن مورد استفاده قرار گیرد.
نویسندگان مقاله:
- فرزانه فروزانفر
- شیدا جبل عاملی
- محمد سلطانی زاده
- سید محمد حسن امامی
- مجتبی انصاری شهیدی
دانلود کامل مقاله آموزشی
